حماس برای بقای خود تقلا می‌کند؛ فرماندهان ارشدش کشته شده‌اند، بخش اعظمی از شبکه تونل‌های خود را از دست داده و دیگر به بهره‌مندی از حمایت حامی خود، ایران، نیز مطمئن نیست، از یک طرف با سرکشی قبایل محلی روبه‌روست، و از طرف دیگر فشار نظامی بی‌امان اسرائیل هم ادامه دارد.
رویترز روز جمعه، ششم تیرماه، به نقل از سه منبع نزدیک به گروه حماس در گزارشی آورده است که اسرائیل آشکارا از قبایلی که با این گروه مخالف هستند، حمایت می‌کند.
گروه اسلام‌گرای حماس در تلاش است تا قدرت خود را حفظ کند، از این رو به اعضای خود دستور داده تا حد امکان مقاومت کنند.
یکی از این افراد نزدیک به حماس می‌گوید: با تشدید بحران انسانی در غزه، فشار بین‌المللی برای برقراری آتش‌بس افزایش یافته و حماس به شدت به یک وقفه در درگیری نیاز دارد.
او می‌گوید که آتش‌بس نه تنها به مردم خسته غزه که به طور روزافزون از حماس انتقاد می‌کنند، فرصت تنفس می‌دهد، بلکه به این گروه اسلام‌گرا هم اجازه می‌دهد تا عناصر سرکش از جمله برخی قبایل و غارتگران را که در حال سرقت کمک‌های ارسالی به مردم غزه بوده‌اند، سرکوب کند.
به نوشته رویترز، حماس برای مقابله با تهدید فوری از جانب «یاسر ابوشاباب»، یک رهبر سرکش و شورشی، شماری از فرماندهان ارشد خود را گسیل داشته تا او را بکشند، اما تاکنون در منطقه رفح که تحت کنترل نیروهای اسرائیلی است، دسترسی به وی ممکن نبوده است.
رویترز با ۱۶ منبع از جمله افراد نزدیک به حماس، منابع امنیتی اسرائیل و دیپلمات‌ها صحبت کرده که تصویری از یک گروه به شدت تضعیف شده را از گروه افراطی حماس ترسیم کردند.
حماس با وجود شکست‌هایی که متحمل شده، همچنان مقداری نفوذ و توان عملیاتی در غزه دارد، اما با چالش‌های سختی روبرو است.
گروه افراطی حماس همچنان قادر به وارد کردن ضرباتی به اسرائیل است: این گروه روز سه‌شنبه، هفت سرباز اسرائیلی را در حمله‌ای در جنوب غزه کشت.
اما سه دیپلمات در خاورمیانه به رویترز گفتند که ارزیابی‌های اطلاعاتی نشان می‌دهد که حماس، فرماندهی و کنترل متمرکز خود را از دست داده و سطح عملیات آن به حملات محدود و غافلگیرانه تنزل یافته است.
یک مقام نظامی اسرائیلی تخمین می‌زند که ارتش این کشور تاکنون ۲۰ هزار نفر یا بیشتر از ستیزه‌جویانِ حماس را کشته و صدها کیلومتر از تونل‌های زیرزمینی در نوار غزه را نابود یا غیرقابل استفاده کرده است. بخش زیادی از باریکه غزه در ۲۰ ماه درگیری، کاملا به ویرانه تبدیل شده است.
یک منبع امنیتی اسرائیل به رویترز می‌گوید که میانگین سن ستیزه‌جویان حماس «روز به روز در حال کاهش است». منابع امنیتی اسرائیل می‌گویند که این گروه اکنون از میان صدها هزار جوان فقیر، بیکار و آواره، نیرو جذب می‌کند.
حماس شمار کشته‌شدگان خود را اعلام و منتشر نمی‌کند.
عصام، کارگر ساختمانی ۵۷ ساله در شهر غزه به رویترز می‌گوید: «آنها باید پنهان باشند چون به محض آنکه ظاهر شوند فوراً مورد اصابت هواپیماها قرار می‌گیرند».
«با این همه سر و کله‌شان اینجا و آنجا پیدا می‌شود تا صف‌های جلو نانوایی‌ها را سامان دهند، از کامیون‌های حامل کمک محافظت کنند یا خلاف‌کاران را مجازات کنند».
«معلوم است که مثل قبل از جنگ نیستند، اما بالاخره وجود دارند».
«سامی ابوزُهری»، از مقامات ارشد حماس، در پاسخ به درخواست برای اظهار نظر در مورد این گزارش، گفت که این گروه در تلاش برای دستیابی به توافقی برای پایان دادن به جنگ با اسرائیل است، اما «تسلیم شدن برای حماس یک گزینه نیست».
این مقام حماس گفت که گروهش همچنان به مذاکرات متعهد است و «آماده است تمام اسرا را یکباره آزاد کند». منظور از اسرا گروگان‌های اسرائیلی است که همچنان در دست این گروه هستند. شرط آزادی آنها از سوی حماس «توقف کشتار و خروج اسرائیل از نوار غزه است».
«اوضاع خوب نیست»
بنا بر آمارهای اسرائیل، حماس اکنون تنها شبحی از گروهی است که در سال ۱۴۰۲ به اسرائیل حمله کرد، ۱۲۰۰ نفر را کشت و ۲۵۱ نفر دیگر را به گروگان گرفت.
به گزارش رویترز، آسیبی که اسرائیل به گروه افراطی حماس وارد کرده، بی‌سابقه بوده و این گروه از زمان تأسیس خود، چیزی شبیه به آن را تجربه نکرده است.
بیشتر فرماندهان ارشد نظامی این گروه در غزه کشته شده‌اند. حماس که در سال ۱۹۸۷ تأسیس شد، به‌تدریج خود را به عنوان رقیب اصلی جناح فتح به رهبری محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی، تثبیت کرد و در نهایت در سال ۲۰۰۷ کنترل غزه را از دست او خارج کرد.
با برقراری آتش‌بس تحت نظارت ایالات متحده در جنگ ایران و اسرائیل، توجه‌ها دوباره به احتمال دستیابی به توافقی در غزه معطوف شده است که می‌تواند به درگیری پایان داده و گروگان‌های باقی‌مانده در دست اسلام‌گرایان حماس را آزاد کند.
یکی از افراد نزدیک به حماس به رویترز گفته است که از آتش‌بس، حتی برای چند ماه، استقبال می‌کنند تا با قبایل محلی که در حال گسترش نفوذ خود هستند، مقابله کند.
او در عین حال تأکید کرد که شرایط بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، برای پایان دادن به جنگ - از جمله ترک غزه از سوی رهبران حماس - به معنای شکست کامل خواهد بود و گروه افراطی حماس هرگز تسلیم این خواسته نخواهد شد.
این منبع گزارش رویترز می‌گوید: «ما به ایمان خود پایبند هستیم، اما در واقعیت، اوضاع خوب به نظر نمی‌رسد».
«یزید صایغ»، در مرکز کارنگی خاورمیانه در بیروت، می‌گوید که معتقد است حماس صرفاً در تلاش است که زنده بماند. او معتقد است که این تنها یک چالش فیزیکی برای مقاومت مسلحانه نیست، بلکه بیش از هر چیز، یک چالش سیاسی است.
این نویسنده و محقق ارشد فلسطینی در پاسخ به سؤالات رویترز نوشت: «اگر جنگ متوقف نشود، حماس با خطر حذف شدن در غزه مواجه است، اما اگر پایان جنگ محقق شود، این گروه با خطر حذف شدن از هر نوع صورت‌بندی حکومتی که به جنگ در غزه پایان می‌دهد، روبرو هستند».
به گزارش رویترز، قبایل شورشی فلسطینی علیه حماس اکنون به عنوان بخشی از راهبرد اسرائیل برای مقابله با این گروه ظاهر شده‌اند. بنیامین نتانیاهو علناً گفته است که اسرائیل در حال مسلح کردن قبایلی است که با حماس مخالف هستند، اما نگفته است که این قبایل چه کسانی هستند.
یکی از مهم‌ترین چالش‌ها از سوی «ابوشاباب»، یک رهبر بادیه‌نشین فلسطینی مستقر در منطقه رفح، است.
به گفته سه منبع از گروه حماس به رویترز، این گروه خواهان دستگیری «ابوشاباب»، زنده یا مرده، است و او را به همکاری با اسرائیل و برنامه‌ریزی حملات علیه این گروه اسلام‌گرا متهم می‌کند.
«ابوشاباب» و ایادی‌اش بر رفح شرقی کنترل دارد و گمان می‌رود که گروه او در منطقه وسیع‌تر رفح از آزادی عمل برخوردار باشد. تصاویر منتشر شده در صفحه فیس‌بوک آنها، مردان مسلح‌شان را در حال سازماندهی ورود کامیون‌های حامل کمک از گذرگاه «کرم شالوم» نشان می‌دهد.
اعلامیه‌های گروه «ابوشاباب» حاکی از آن است که تلاش دارد تا در این منطقه یک ناحیه خودمختار ایجاد کند، اگرچه تلاش برای تبدیل شدن به یک حکومت تمام‌عیار را رد می‌کنند. این گروه از مردم رفح که اکنون در مناطق دیگر غزه هستند، خواسته‌اند به خانه‌های خود بازگردند و به آنها وعده غذا و سرپناه داده است.
گروه «ابوشاباب» در پاسخ به سؤالات رویترز، دریافت هرگونه حمایت از اسرائیل یا تماس با ارتش اسرائیل را رد کرده و خود را به عنوان یک نیروی مردمی معرفی کرد که با اسکورت کامیون‌های حامل کمک، از کمک‌های بشردوستانه در برابر غارت محافظت می‌کند.
این گروه، حماس را به خشونت و خفه کردن مخالفان متهم کرد.
یک مقام امنیتی حماس به رویترز گفت که دستگاه‌های امنیتی فلسطینی «با مشت آهنین به ضربه زدن به باندهای همکار یاسر ابوشاباب» اقدام خواهند کرد و گفت که هیچ رحم و تردیدی نشان نخواهند داد و گروه او را به عنوان بخشی از «تلاش برای ایجاد هرج و مرج و بی‌قانونی» متهم کرد.
ابهامات در مورد حمایت ایران
«اکرم عطالله»، تحلیلگر فلسطینی، می‌گوید که ظهور «ابوشاباب» نتیجه ضعف حماس بود، با این همه انتظار دارد که این گروه شورشی در نهایت شکست بخورد، زیرا فلسطینی‌ها هر گونه همکاری با اسرائیل را رد می‌کنند.
این تحلیلگر و نویسنده فلسطینی اظهار داشت: «صرف‌نظر از اینکه گروه ابوشاباب چقدر کوچک است، این واقعیت که حماس یک دشمن از همان فرهنگ دارد، خطرناک است».
همزمان عملیات بمباران اسرائیل علیه ایران، به ابهامات پیش روی حماس افزوده است. حمایت تهران از حماس نقش مهمی در تبدیل شدن شاخه نظامی این گروه به نیرویی با توانایی شلیک موشک به عمق اسرائیل ایفا کرد.
در حالی که هم ایران و هم اسرائیل ادعای پیروزی در جنگ ۱۲ روزه را دارند، نتانیاهو روز یکشنبه اول تیر نشان داد که عملیات اسرائیل علیه تهران، دست او را در غزه بازتر کرده و گفت که این امر به ما «در تسریع پیروزی و آزادی همه گروگان‌هایمان کمک خواهد کرد».
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، ۴ تیرماه گفت که پیشرفت‌های زیادی در غزه در حال انجام است و افزود که حمله به ایران به آزادی گروگان‌ها کمک خواهد کرد.
یک مقام فلسطینی نزدیک به حماس می‌گوید که این گروه در حال بررسی خطر کاهش حمایت ایران است و پیش‌بینی می‌کند که «تأثیر آن بر شکل تأمین مالی و تخصص‌هایی خواهد بود که ایران برای مقاومت و حماس استفاده می‌کرد».
یکی از اهداف عملیات اسرائیل در ایران، یک افسر سپاه پاسداران بود که بر هماهنگی با حماس نظارت داشت. اسرائیل اعلام کرد که «سعید ایزدی»، که مرگ او را روز شنبه ۳۱ خرداد اعلام کرد، نیروی محرکه محور ایران و گروه افراطی حماس بود.
گروه حماس ایزدی را دوست خود خواند که مستقیماً مسئول روابط با «رهبری مقاومت فلسطین» بود و به ایران تسلیت گفت.
یک منبع از یک گروه تحت حمایت ایران در منطقه به رویترز گفته است که «سعید ایزدی» در توسعه توانمندی‌های حماس، از جمله نحوه انجام حملات پیچیده، شامل پرتاب موشک، عملیات نفوذ و پهپادها، کمک کرد.
در پاسخ به این پرسش که چگونه عملیات اسرائیل علیه ایران ممکن است بر حمایت این کشور از حماس تأثیر بگذارد، «سامی ابوزُهری»، از مقامات ارشد حماس، می‌گوید که ایران یک کشور بزرگ و قدرتمند است که شکست نخواهد خورد.
